Çırakların hakları iş hukukunda çıraklık kanunu olarak geçmektedir. 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununun 3/C maddesine göre çırak, “çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi ve beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştiren kişi” olarak tanımlanmıştır.
Adı geçen kanunun 9. maddesi uyarınca, ilköğretim okulunu bitirmiş ve 14-19 yaş arasında olanlar, bir mesleğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine kadar iş yerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler.
Ancak 10. maddeye göre çırakların hakları şu şekilde düzenlenmiştir. 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş bulunanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.
Aday çırak veya çıraklar, mesleğin özelliklerine göre haftada sekiz saatten az olmamak üzere genel ve mesleki eğitim görürler. Bu eğitime katılmaları için aday çırak ve çırak öğrencilere ücretli izin verilir. Mevsime göre özellik arz eden mesleklerde teorik ve pratik eğitim belirli aylarda bloklaştırılmış olarak yapılabilir.
Çıraklık Kanununda Çıraklık Hakları
Böylece iş kanunlarında çıraklık kavramı tanımlanmıştır. İşveren ile çırak arasında Çıraklık sözleşmesi yapılabilir. Ayrıca bir eğitim kurumunda mesleki eğitim alan öğrencilerin eğitim kurumu gözetiminde meslek uygulamalarını öğrenmek adına eğitim kurumu ile işveren arasında ilgili kanun maddeleri ile yapılacak bir sözleşme ile de yapılabilir.
3308 sayılı yasanın 18. maddesine göre, 20 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az, yüzde onundan fazla olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitim yaptırır.
Çırak ile İşveren Arasındaki Uyuşmazlık
İşveren ile Çırak Arasındaki uyuşmazlık
Çırak ile işveren arasındaki uyuşmazlığın iş mahkemesinde değil, görevli hukuk mahkemesine çözümlenmesi gerekir. İşveren ile çırak arasında iş ilişkisi var ise de yapılan işin gereği çırak iş Kanunu hükümlerinden yararlanamamaktadır. Bununla birlikte, çırak ile işveren arasında 4857 sayılı yasa ve 6331 sayılı yasa uyarınca iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir uyuşmazlık doğması halinde, görevli mahkeme yasanın açık hükmü uyarınca iş mahkemesi olacaktır.
Vardiya usulü veya mevsimlik olarak faaliyet gösteren işletmelerde eğitim görecek öğrenci sayısının tespitini yapabilir. Gündüz vardiyasında veya faaliyet gösterdiği mevsimde çalışan personel sayısı esas alınır. 20. maddeye göre, işletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin teorik eğitimi, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletmelerin eğitim birimlerinde yapılır.
4857 sayılı İş Kanunu
4857 sayılı İş Kanununun 1. maddesinin ikinci fıkrası gereğince, 4. maddedeki istisnalar dışında kalan bütün iş yerlerine, işverenler ile işveren vekillerine ve işçilerine, çalışma konularına bakılmaksızın bu kanunun uygulanacağı belirtilmiştir.
4857 sayılı İş Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili 4857 sayılı yasanın ve 6331 sayılı yasanın ilgili hükümleri hariç, çıraklar hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz.
Çırakların Çalışma Saatleri
Çalışma saatleri içinde yapılacak teorik eğitim haftada on iki saatten az olamaz. Bu eğitim yoğunlaştırılmak suretiyle de yapılabilir. Teorik eğitim günlerinde öğrenciler ücretli izinli sayılırlar. ( Y9HD, 27.10.2008, 37900/28557 E.K.).
On sekiz yaşını bitirmemiş çıraklar 1475 sayılı yasa kapsamı dışında sayılmışken, 4857 sayılı yasada böyle bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısıyla 4857 sayılı kanun döneminde kişi 18 yaşını bitirse dahi, mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını almaya devam ediyor ve gelişmesini sürdürüyor ise çıraklık konumu değişmeyecektir.
Çırakları hakları hakkında ve iş hukuku alanında tüm sorularınızı yorumlar kısmından sorabilirsiniz. Avukat Kemal Kaya sizler için cevaplıyor. Lütfen sorularınız olursa yorumlar kısmında sorunuz.
.
Benim oğlum 15 yaşına girecek elektirikcide cirak okul çocuklara bi gün istirat vermiyomu iş yeri izinsiz calistiriyor ama kendileri izin kulaniyor istiat hakları yokmu
Merhaba
Sorunuzda çırak olarak çalışan çocuğunuzun haftalık ş-çalışma süresi ve izin günlerini öğrenmek istiyorsunuz. Çocuğunuzun eğitimi, yaşı, statüsü ve diğer konuları belirtmediğinizden spesifik olarak cevaplayamıyoruz. Ancak İş kanunun 71. Mad.3, 4 ve 5 fıkralarını aşağıya alıyorum. Çocuğunuzun durumunu buna göre belirleyebilirsiniz.
On sekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler bakımından yasak olan işler ile on beş yaşını tamamlamış, ancak on sekiz yaşını tamamlamamış genç işçilerin çalışmasına izin verilecek işler, on dört yaşını bitirmiş ve ilk öğretimini tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler ve çalışma koşulları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından altı ay içinde çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
Temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten fazla olamaz. Ancak, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.
Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri yukarıda birinci fıkrada öngörülen süreleri aşamaz.
Merhaba oğlum 14 yaşında bi fabrikaya çırak olarak başladı 1ay sonra performansın yetersiz diyip işten çıkarıldı .Benim sormak istediğim şu bu çocuk anasının karnında kaynakçılığı görmedi
Okulda görmedi ilk defa bi fabrikada görüyor nasıl neye göre performansına bakılıyor bi alışma süreci yada uyarı verilmeden nasıl işten çıkarılır .tamda sınav haftasında
Merhaba
Size hitap edebilmemiz için gerekli isminiz yazmamışsınız. Bize soru da sormuyorsunuz, sadece fabrikadaki işverene kızgınlığınızı ifade ediyorsunuz. Görüldüğü kadarıyla bize hukuksal bir soru da sormuyorsunuz. Sizin değerlendirmelerinize karşı yorum da yapamayacağım. Bahsettiğiniz konuları işveren ile konuşmanızda fayda var.Çırakların Hakları ve Çıraklık Kanunu ve Yasaları
Merhaba kardeşim 16 yaşında bir berberde de çırak günde 10 saatten fazla çalışıyor arada pazar günleri de çalışmak için ustası tarafından çağırılıyor. Ve devlet tarafından yatırılan 750 tl maaşını çektikten sonra 150 tl sini geri getirip kendisine verilmesini istiyor bunun ne kadar yasal olduğunu ve 18 yaşının altında bir çocuğun günlük bu kadar çalışmasının normal olup olmadığını sormak istiyorum lütfen geri dönüş yapın bana ne yapacağımızı bilemiyoruz.
Merhaba Kübra hanım
Yasaya göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Kardeşiniz Pazar günleri çalışmak zorunda değildir. Ancak işverene karşı en önemli yaptırımı haklı nedenle iş akdini feshetmektir. Bu durumda, şartları bulunuyorsa kıdem tazminatı yanında fazla mesai ücretlerini de mahkemeden talep edebilirsiniz. Ancak işvereni başkaca yaptırıma tabi tutmak mümkün değildir. Devlet tarafından yatırılan maaşın tamamının yada bir kısmının iade alınması ise suçtur. Bu konuda bulunduğunuz İl’in Sosyal güvenlik müdürlüğüne başvurabilirsiniz.
Merhaba eşim lise mezunu ve kuaförlük mesleği için şuan ustalık belgesini alıyor, işyerinde çalışıyor, yalnız çıraklık okulu sadece sağlık sigortası yapıyor, emeklilik için bir prim yatırılmıyor. Eşim hamile ve izine ayrılmasını istiyoruz iş yerinde herhangibi bir problem yok ama okul işe devamlılık istiyor herhangibi bir izin hakkımız yokmu ? Teşekkür ederim
hamilelik gibi durumlarda iş kanunlarının yasal ücreteli izinleri kullanılır. bu devam etmiş gibi ücretli izin kapsamında olması nedeni ile okulunda burada devamsızlık gibi bir işlemi açması okulun idari politikası ile ilgilidir. iş hukuku ile yakından bir ilgisi olmadığı için bunu okul ile konuşmalısınız. hukuken işe devam etmiş sayılacaktır. ancak bu ücretli izinlerinde hamileliğin belirli ayları için geçerli olduğunu unutmayın.
Merhaba benim oğlum aşçılık bölümü 10.sınıf öğrencisi bir işletmede ise başladı. işletme çalışma saatlerini haftada 6gün günlük 12 saat olarak belirledi.Saat konusunda bilgi alabilirmiyim nereye şikayet edebilirim.
Merhaba Gülay hnm. Bununla ilgili tabiki yasa ve kanunlar var. Bölgenize bağlı sigorta kurumuna başvurabilirsiniz. Eğer herhangi bir sonuç alamazsanız lütfen bizimle irtibata geçiniz.
Merhaba bsey sorabilirbiyim bn ciraklik okulunu bitirdim belgrmi aldim kuaförlükten ama isleri tam bilmiyorum ve girmeyi dusunuyotum sifirdan baslicam haftalik ne kadar alirim bide okul bittiya asgari uvretin 4 te 1 i kanunu bana gecerli oluyomu okul olmadiginicin ???
Merhaba Gizem hn
Çıraklık eğitimi aldıktan sonra kuaförlükle ilgili bir işe girmeyi düşündüğünüzü söylüyorsunuz. Yine belirttiğinize göre bu alanla ilgili hiç bir tecrübeniz yok. Esas itibarıyla bu konu bizim cevaplayabileceğimiz bir konu değildir. Çünkü, alabileceğiniz ücret miktarını muhtemel işvereniniz ile karşılıklı konuşarak belirlemeniz gerekiyor. Bunun için yasal bir ölçüt bulunmamakta, arz talep dengesine ve kabiliyetlerinize göre ücret miktarı belirlenecektir.
Hocam kolay gelsin bi tekstil firmasında bir yıllık çırağın yaşım 28 ve hamileyim doğum raporu parası alabiliyirmuyuz
Merhaba. Tabiki bununla ilgili yasalar var. İş hukuku ve iş kanunlarında bununla ilgili düzenleme yapılmıştır.