Bu yazıda Fransada yaşayan Türkün boşanması ve Fransa’da yaşayan biri Türk biri yabancı ülke vatandaşının Türkiye’de boşanma konusu ayrı ayrı incelenecektir. Yabancı unsurlu boşanma davalarında tüm sürece hakim olmak ve dava sürecinde hak kaybına uğramamak adına öncelikle iyi bir İstanbul boşanma avukatı ve iyi bir İstanbul uluslararası avukat ile çalışmak oldukça önemlidir. Yabancı unsurlu boşanmalarda Fransa’da yaşayan Türk vatandaşlarının Türkiye’de boşanıp boşanamayacağı merak konusudur. Bilindiği üzere ülkemizden pek çok vatandaşımız iş gücü ve beyin gücü sebepleriyle yurtdışına, Avrupa ülkelerine göç etmiş ve hala etmektedir. Yurtdışında çalışmaya başlamış ve yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşlarının miktarı hatırı sayılır derecededir. Bu vatandaşların Türkiye’de yaşadıkları boşanmaya ilişkin uyuşmazlıklar halinde Türkiye’de dava açmaları mümkün olmaktadır.
MÖHUK m. 20/1 uyarınca tatbik edilecek hukuk en başta kimlerin mirasçı olacağını ve bunların miras paylarının ne olduğunu belirler
Öncelikle Fransa’da yaşayan Türk vatandaşları için Fransa’nın ne anlama geldiğini açıklamak gerekmektedir. Fransa Türk vatandaşları için mutad mesken kavramına tekabül etmektedir. Mutad mesken, kişinin hayat ilişkilerini sürdürdüğü, iş, aile, yaşam düzenini kurduğu yer anlamına gelmektedir. Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının, buna paralel olarak Fransa daki Türklerin boşanması ve yabancı ülke vatandaşlarının Türkiye’de dava açması mümkündür. Bu durumun tek şartı teminat yükümlülüğüdür. Özel statü konusu olmayan her türlü dava bakımından bu kişilerin dava açma usul şartı olarak teminat yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu şartın yerine getirilmesi halinde boşanma davası açılması mümkün olmaktadır.
Burada asıl önemli konu Fransa da yaşayan Türk ün Türkiye de boşanmak istemesi halinde hangi ülke hukukunun uygulanacağıdır. Fransa hukuku ya da Türk hukuku mu uygulanacağı konusu bu bakımdan akıllarda soru işareti oluşturabilmektedir. Bir diğer problem de yabancı ülkede yapılan bir evliliğin Türkiye’de geçerli olup olmayacağıdır. Türk kamu düzenine aykırılık teşkil etmeyecek evliliklerin Türk hukuku bakımından da kural olarak geçerli olacağı kabul edilmektedir. Ancak bazı durumlarda mahkemenin ilgili boşanmaya karar verebilmesi için tescil, tanıma ve tenfiz usulü devreye girebilmektedir.
Tescil Tanıma ve Tenfiz
Tanıma ve Tenfiz birbirinden ayrı iki farklı kavramlardır ve dolayısıyla farklı sonuçlar doğurmaktadır. Yukarıda bahsetmiş olduğumuz üzere boşanmanın nüfus müdürlüğüne tescilinin gerçekleştirilememesi halinde tanıma davası açılması söz konusu olacaktır. Tanıma davası icrailik ihtiva etmeyen bir hükmün Türkiye’de tanınmasını sağlarken, tenfiz davası ile elde edilmek istenen hukuki sonuç icra edilebilir nitelikteki bir hükme geçerlilik sağlanmasıdır. Örneğin boşanma davasında tarafların arasındaki evlilik birliğinin sona erdirilmesi tescil işlemi veya tanıma davası ile gerçekleştirilirken, ziynet ve mal paylaşımı ile boşanmanın fer’i niteliğindeki nafaka ve tazminata ilişkin yükümlülüklere icra edilebilirlik niteliğini kazandıran tenfiz davasıdır. Tanıma ve tenfiz tek bir dava ile ileri sürülebilir taleplerdir.
Fransa’da Yaşayan İki Türk Vatandaşının Türkiye’de Boşanması
Gerekli olduğu durumda tescil, tanıma usulü ve teminat yükümlülüğünün yerine getirilmesi ile boşanma davasının Türkiye’de açılması mümkündür. Burada uygulanacak hukukun belirlenmesi asıl meseledir. Uluslararası mesele niteliğinde olan bu durumun çözümü de MÖHUK md. 14’te boşanma ve ayrılık başlığı altında düzenlenmiştir. Buna göre; “Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.” Kanun hükmünün ilk lafzından hareketle Fransa’da yaşayan iki Türk vatandaşının Türkiye’de boşanması bakımından iki tarafın da milli hukuku olan Türk hukukunun uygulanması uygun olacaktır.
Fransa’da Yaşayan Biri Türk Diğeri Yabancı Çiftin Türkiye de Boşanması
MÖHUK md.14 gereği; “Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır” hükmünden hareketle taraflar arasında müşterek milli hukukun olmadığı görülmektedir. Bu durumda müşterek mutad mesken hukuku olan Fransa hukukunun uygulanması uygun olacaktır.