İş kazası davalarında tazminat nasıl belirlenir?
İş kazası kavramından bahsedebilmek için belirli bazı yasa maddeleri ile tanımlanmış kavramların mevcudiyetinin bulunması gerekir.
Yasalarımızda iş kazası tanımlanmıştır. İş kazası tanımı iki ana kaynakta mevcudiyet bularak tüm diğer noktalarda bu tanımlara başvurulur.
İş kazası tanımının yapıldığı yasalar:
- 506 sayılı SSK kanunu
- 1475 sayılı iş kanunu
506 sayılı SSK kanunu ve 1475 sayılı iş kanununda işçinin işveren adına çalışıyor sayılabileceği haller kapsam alanında olmak üzere SSK kanununa göre sigortalıyı hemen yada daha sonra olmak üzere bedence veya ruhca arızaya uğratan olaya iş kazası denir.
506 sayılı kanunun 11. Maddesine göre ve 1475 sayılı kanunun 5. Bölümünde 73 ile 82 maddeleri arasında iş kazası tanımı geniş bir şekilde yer almaktadır.
İş kazasında görevli ve yetkili mahkeme nasıl belirlenir?
5521 sayılı iş mahkemeleri kanunu 1. Maddesine göre işçi ile işveren arasında doğan iş ve iş nedeni ile doğan borç alacak ilişkisi iş mahkemelerinde görülür ve görev yetki bu mahkemelerindir. Bu nedenle iş kazasından doğan HUKUK davalarında görev iş mahkemelerine bırakılır. İş kazası nedeni ile kamu tarafından re’sen gözetilen durumlar nedeni ile açılacak ceza davaları iş mahkemeleri beraberinde ilgili mahkemelerce ayrıca dava açılması veya kamu tarafından açılan davalar ile devam eder.
Görev ve yetki konusunda işçinin ikametgah adresi yada kazanın gerçekleştiği yer mahkemesi yetkili ve görevlidir. Re’sen gözetilir.
İş kazasından dolayı kimler dava açabilir?
Kural olarak iş kazası nedeni ile zarar gören dava açabilir. Bu iş kazası nedeni ile zarar gören işçi olabileceği gibi, işçinin bu kaza neticesine ölmesi durumuna bakılmaksızın işçi yakınları da bu tür davalarda taraf olabilmektedir. SSK gibi 3. Tarafların da bu kazalarda taraf olabileceği görülmektedir.
İş kazası nedeni ile Manevi tazminat davası cismani zarar gören açabilir. İş kazası nedeni ile işçi manevi tazminat davası açmadan ölmüş ise kişinin mirasçıları yada yakınları bu davayı açamaz. Fakat işçi bu davayı açmış ama tedavi süresinde iken ölmüş ise mirasçıları bu davayı takip ederek sonuçlandırabilir.
Mirasçıların maluliyet sebebi ile acı ve üzüntü duymamaları mümkün değildir anlayışında olan yargıtayın kısıtlayıcı yorumu haklı olarak eleştirilmektedir. İşçi iş kazası sonucunda ölmüş ise ilgililer manevi tazminat isteyebilirler. Zararlandırıcı olayın meydana gelişine sebep olan veya olanlara yöneltilen bir husumet mevcuttur.
İş kazalarında zaman aşımı süresi ne kadardır?
Bu tür tazminat davalarında sözleşmeye dayanan ve BK:125. Maddeye giren 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Kural olarak zamanaşımı süresinin başlangıcı olayın olduğu tarihtir. Eğer varlık bulan kaza maluliyet artışına neden olacak şeklinde ise ortada yeni maluliyet durumu vardır. Bu artış tarihi de artışa ilişkin dava zaman aşımı başlangıç süresi olur.
İş kazasında Davanın Konusu nedir?
İş kazasına uğrayan işçinin veya işçinin ölümü halinde onun hak sahiplerinin iş kazalarından dolayı açacakları davanın konusu SSK tarafından sağlanan haklar ve menfaatler dışındaki zararların ödetilmesidir.
MADDİ ZARARLAR
Tedavi giderleri: SSK tarafından sağlanan tedavi masrafları dışında kalan her türlü tedavi giderini konu alır. SSK kendi karşıladığı tedavi giderlerini İş verenden ayrıca alacak davası açarak alacaktır.
Çalışamamaktan doğan zararlar: Cismani kayıplar nedeni ile çalışamamışsa yada çalışamayacak durumda ise bundan doğacak kayıpların zararını tazmin etmeyi isteyebilir. Bu dava yolu açıktır. İşçinin daimi iş görememezlik halinde yada sakat kalmasından kaynaklanan iş kayıpları geleceğe yönelik olarak da talep edilebilir.
Ayrıca işçinin ölümü halinde hak sahipleri maddi kayıpları (masrafları) ve geleceğe yönelik maddi kayıpları (destekten yoksunluk) nedeni ile talep edebilirler. Ayrıca ölüm halinde manevi üzüntülerinin dindirilmesine yönelik manevi tazminat talep etmeleri mümkündür.
İş kazasında Maddi Tazminat hesaplama kriterleri nelerdir?
İş kazası Tazminat hesabında hüküm tarihine en yakın veriler esas alınır. Bilirkişi raporu ile hüküm tarihi arasında çok kısa bir süre olmalıdır. Rapor tarihi ile hüküm tarihi arasında katsayı artışları olmamalı ve gelirin miktarında da bir değişiklik olmamalıdır. Gelirin hesabında net ücretler dikkate alınmalı brüt ücretler hesaba alınmamalıdır.
Birbirinden ayrı tutulan durumlar
İşçinin kısmen sakat kalarak ve yaşının da genç olması sebebi ile çalışmaya devam 506 sayılı yasanın 60. Maddesindeki şartlara ulaşıp yaşlılık aylığı alabileceği durumlar
İşçinin yaşlılık devresinin de esas alınarak çalışma hayatına devam edemeyeceği durumlarda zararlarının belirlenmesi gereken haldir.
İşçi ölmüş ise veya tam maluliyet nedeni ile çalışma hayatı sonlanmış ise aktif dönem zararları yanında pasif dönem zararı denilen yaşlılık aylığı zararı da devre zararlarına eklenerek hesap yapılır.
Eşin, çocukların, anne ve babanın destekten yararlanması haline ilişkin hesaplama özellikleri
“İş kazasında” Anne ve babanın durumu
Bekar ölen işçinin ana babasına sağlayacağı destek hesaplanırken ilerde evleneceği ve çocukları olacağı hesaba katılarak destek payı oranlarının değişeceği düşünülür. Hak sahibi ana babanın destekten yararlanma süreleri kendi bakiye ömürleri ile sınırlıdır. Bu bilgi Yasalarda belirlenmiş olan yaşam ömürleri tablosundan elde edilir.
“İş kazasında” Eşin durumu
Hak sahibi eşin işçinin ölüm tarihi göz önünde tutularak belirlenmesi gerekir. Gerçekler varken varsayımlar kabul edilemez. Hak sahibi eşin yaşı, sosyal ve ekonomik durumu, çocuk sayısı itibari ile evlenme şansı oranı belirlenip buna göre zarar tutarından indirim yapılmalıdır. Dava esnasında davalı tarafından yapılan evlenme savı mahkemece incelenir.
Çocuklar yönünden “iş kazası”
Hak sahibi kız çocukları yönünden destek yararlanma süresi evlenmelerinin baskın olasılık bulunduğu yaşa göre belirlenmelidir. Bölge özellikleri burada önemlidir. Türkiye’de kız çocuklarının evlilik yaşlarının değişiklik göstermesi nedeni ile burada mahkeme tarafından belirlenen yaş genelde Yargıtay tarafından kabul edilir. Bu yaş Anadolu’da köylerde 18 kentlerde 22 olarak baskın olarak kabul edilir. Okumakta olan çocuklar için 25 yaşına kadar gelirden pay verilmelidir. Kız çocuğu evlenme ile destekten çıkar. Evlilik sonrasında boşanması durumunda hala destek süresi içerisinde ise yeniden hesaplama yapılır.
Hak sahibi erkek çocuklar yönünden destek yardımı 18 yaş ile sınırlıdır. Hak sahibi erkek çocukların yüksek öğrenim yapma olasılığı ailenin durumu ve bölgesel koşullar ile hesaplanarak 25 yaşına kadar destek verilebilir. Üst yaş sınırı 25 dir. Her durumda çocuklar 25 yaşına geldiklerinde destekten çıkarlar.
Evlenme Şansı indirimi
Ölen işçinin eşinin evlenme şansı indiriminin ne oranda yapacağı hakimin takdirindedir. Yargıtay’ın da istediği budur. Eşin tekrar evlenme şansı var ise yasalar da yeniden evlilik hayatı kurmasına yönlendirecek şekilde indirim yapılır.
“İş Kazasında” Tazminat Arttırım Nedenleri nelerdir?
İş kazasına uğrayan kişinin tazminat miktarı bazı durumlarda arttırılabilir. Örneğin iş kazası durumunda olan işçi tam malul ve bakıma muhtaç ise başkasının kendisine bakması sayesinde yaşayabilecek ise tazminatta arttırıma gidilebilir. Bu %100 oranında yapılabilir.
İş davası avukatını nereden bulabilirsiniz?
İş ile ilgili davalarınızda mutlaka bu alanda uzmanlaşmış bir avukata danışmanız önemlidir. Davayı kazanma nedenlerinizden biri olabileceği gibi kaybetme nedenlerinizden biri de avukatınız olabilir. İş davası avukatı AVUKAT KEMAL KAYA kazandığı iş davaları ve savunduğu işçi hakları nedeniyle övgü kazanmış bir avukattır. Ücretsiz olarak danışabilirsiniz.